Jos Verstappen en Simtek, deel 1: Het contract (proloog)
Max Verstappen is anno 2019 een van de meest veelbelovende coureurs op de Formule 1-grid. Vijfentwintig jaar geleden verkeerde zijn vader in een soortgelijke positie: in het midden van de jaren negentig was Jos Verstappen de gedoodverfde opvolger van wereldkampioen Michael Schumacher. Reis mee terug naar het midden van de jaren negentig en herbeleef hoe zijn avontuur bij MTV Simtek — dat kleine, sympathieke team dat misschien wel de mooiste Formule 1-auto’s ooit op de baan bracht — met een klein beetje geluk ook heel anders had kunnen lopen. Vandaag het eerste van zes delen.
De ijle berglucht is verfrissend, maar ook snijdend koud en slaat direct op de longen. Het kan Jos Verstappen niet deren, op deze januariochtend in de Oostenrijkse Alpen. Hij is zich druk aan het voorbereiden op het Formule 1-seizoen 1995. Fietsen, lopen, fitnessen: alles wat hem in nog betere conditie kan brengen, grijpt hij aan in deze weken voor aanvang van de eerste Grand Prix van het jaar. Eerder die maand is hij al in Silverstone geweest voor wat testwerk en een aantal meetings met het Benetton-team.
Natuurlijk, er zingen de nodige geruchten rond in de pers dat hij net als een jaar eerder plaats moet maken voor Johnny Herbert, maar Verstappen en zijn manager Huub Rothengatter weten het zeker: de Limburger zit straks, eind maart in Brazilië, achter het stuur van de gloednieuwe Benetton B195 als teamgenoot van wereldkampioen Michael Schumacher. Dat staat immers in zijn contract: minimaal zes races in 1995. “Mijn gevoel en mijn contract zeggen me dat ik het seizoen 1995 begin met Michael Schumacher. Er is niets dat erop wijst dat ik daaraan moet twijfelen,” zo vertelt hij aan het ANP.
Waarom zou hij ook? Het contract is duidelijk, waterdicht zelfs, zegt ook Rothengatter. Heus, er is geen discussie over mogelijk: Verstappen rijdt de eerste zes Grand Prix’ van het seizoen. Maar de man met wie ze dat contract getekend hebben, Benetton’s flamboyante Italiaanse teammanager Flavio Briatore, geeft desgevraagd geen uitsluitsel. Hij wil niet on the record bevestigen dat Verstappen in de Benetton zal starten in Brazilië. Maar hij ontkent het ook niet. Kortom, geen zorgen.
Wat Briatore wél ontkent is dat Verstappen gestald zal worden bij Ligier, de Franse equipe waar hij eigenaar van is en die voor 1995 Olivier Panis en Aguri Suzuki onder contract heeft staan. Dat Ligier haar Franse oogappel Panis zou passeren voor een Nederlander is ondenkbaar. En de baan van Suzuki wordt gewaarborgd door Mugen-Honda, de Japanse motorleverancier van Ligier. Dus natuurlijk gaat Verstappen niet naar Ligier, zegt Briatore. Daar is helemaal geen plaats.
Uitgenodigd
Op maandag 30 januari staat in Treviso, in het noorden van Italië, de teampresentatie van Benetton gepland. “Ik ben uitgenodigd,” zegt Verstappen tegen iedereen die hem vraagt of hij bij dat feestje aanwezig is. Hij heeft toch een contract? Natuurlijk is hij erbij. Bovendien is er meer positief nieuws, althans voor wie er wat in wil lezen. Zo is Benetton eerder die winter een van haar kleinere sponsoren, de Japanse elektronicafabrikant Sanyo, kwijt geraakt aan de concurrenten bij Williams.
Bij de GPD, de persdienst der regionale kranten, meent een ijverige en enthousiaste verslaggever dat dit de kansen voor Verstappen alleen maar verbetert. Immers, Jos wordt al een aantal jaar gesteund door Philips Car Systems, dus de logische conclusie is dat Philips Car Systems de verloren miljoenen van Sanyo vervangt. Een bron heeft de GPD echter niet voor het verhaal en het leest vooral alsof de wens de vader van de gedachte is: “Aan te nemen valt dat de Nederlandse multinational daar als voorwaarde aan wil koppelen dat (…) Jos Verstappen tweede rijder bij Benetton wordt”. Aannames en mogelijkheden zijn er genoeg, feiten niet.
Dan, op vrijdag 27 januari, barst de bom. De FIA geeft de eerste, preliminaire versie van de officiële entry list voor het Formule 1-seizoen 1995 vrij. De naam die achter startnummer 1 ingevuld staat is uiteraard die van Michael Schumacher. Maar de tweede inschrijving van Benetton Formula Limited, zoals het team officieel door het leven gaat, zorgt voor een schok in autosport-minnend Nederland: niet Jos Verstappen, maar Johnny Herbert krijgt de auto met startnummer 2 toebedeeld. Contract of niet, Briatore heeft er duidelijk geen boodschap aan. Hij kiest voor de ervaren Brit in de jacht naar een constructeurstitel.
Knopen tellen
Rothengatter blijft vastberaden wanneer hij en Verstappen naar Treviso afreizen. Hij vertelt tegenover de Volkskrant dat hij niet op de zaken vooruit wil lopen, maar stelt ook: “We houden vast aan het contract. Daarin staat zwart op wit dat Verstappen de eerste zes races de tweede rijder is.” In werkelijkheid is hij zijn knopen al aan het tellen. Ook Rothengatter weet dat een contract in de Formule 1 in het beste geval een intentieverklaring is en dat hij en zijn cliënt tegenover Benetton en Briatore niet heel veel in te brengen hebben.
Verstappens positie is begin 1995 immers niet de sterkste. Briatore heeft een jaar eerder al eens de gok genomen en zijn jonge protégé in een auto gezet die races kan winnen. Niemand kan ontkennen dat de Italiaan in 1994 vertrouwen in de jonge Nederlander heeft uitgesproken, net als dat niemand kan ontkennen dat Verstappen dat vertrouwen ook een aantal keer heeft beschaamd. Wie de oranje bril afzet en Verstappens vuurdoop beoordeelt als ieder ander, ziet een debuutseizoen dat in het beste geval redelijk verlopen is. Natuurlijk, twee podiumplaatsen, een vijfde plek en tien punten in tien races kunnen als successen gerekend worden, maar daar staan ook zes uitvalbeurten en een aantal crashes tegenover.
Natuurlijk is de auto gebouwd rond Schumacher, die als een van de weinige rijders graag met een nerveuze achterkant rijdt. Uiteraard is de tweede Benetton gedurende 1994 een gebed zonder einde, waarin noch Verstappen, Lehto of Herbert kan tippen aan de ongenaakbare Schumacher. En natuurlijk kan Verstappen niks doen aan de megacrash in Brazilië of de pitbrand in Duitsland. Maar van de baan afspinnen op koude banden in de Pacific Grand Prix is een beginnersfout van jewelste. Dat geldt ook voor het afschrijven van Schumachers wagen tijdens de kwalificatie in Hockenheim, als Briatore de hand over het hart strijkt en Verstappen (na een ongeluk met zijn eigen auto) de kans geeft om in de auto van de Duitser een kwalificatietijd neer te zetten. De beelden zijn inmiddels deel van de F1-historie: Verstappen die in de Ostkurve Schumachers Benetton in de grindbak parkeert en Briatore die wild vloekend aan de pitmuur zit.
Al met al heeft Briatore een voor de (niet-Nederlandse) buitenwacht logische conclusie getrokken: het ruwe talent van Verstappen staat buiten kijf, maar hij is nog te grillig om full-time in een topteam aan de slag te gaan. Dat is voor de jonge Limburger misschien een teleurstelling, maar voor een slechts 22-jarige coureur met tien Grand Prix-starts achter zijn naam helemaal geen schande. Herbert heeft in de laatste twee races van 1994 weliswaar ook weinig zoden aan de dijk gezet, maar is nog altijd een veiliger keus om in ieder geval het seizoen mee te beginnen. Hem vervangen door Verstappen kan altijd nog, zo redeneert Flavio.
Gelatenheid
Rothengatter en Verstappen hebben het team ook geen financiële steun te bieden, ondanks de hoopvolle berichten in de GPD-kranten een week eerder. Kortom, zo stelt Rothengatter, hij zal in Treviso niet “keihard onderhandelen” met Briatore en consorten. Hij prijst de Italiaan voor het feit dat hij in 1994 “waanzinnig loyaal” is geweest en verwacht dat “we ook nu een oplossing vinden” en dat er ongetwijfeld een “redelijk alternatief” gepresenteerd zal worden door Benetton. Want daar is iedereen het over eens: Jos moet races rijden en zo meer ervaring opdoen.
De milde toon van Rothengatter is ook terug te horen tijdens het Benetton-evenement in Treviso. Het ANP spreekt van gelatenheid bij Verstappen, ondanks dat de teleurstelling van zijn gezicht af te lezen valt. Terwijl Schumacher en Herbert in het middelpunt van de belangstelling staan, houdt Verstappen zich in de luwte van de persbijeenkomst groot. “Dit is geen stap terug, maar een stap voorwaarts naar de toekomst,” klinkt het dapper. Natuurlijk heeft hij nog steeds vertrouwen in Briatore, en het is nu zaak om veel testkilometers te maken in de door Renault-motoren aangedreven B195, zodat hij vertrouwd raakt met de auto en Herbert in de nek kan gaan hijgen.
Tegenover de naar Treviso afgereisde verslaggever van Het Parool is Verstappen wat minder diplomatiek. “Ik heb nu eenmaal geen grote sponsor die veel geld in het team investeert,” zegt hij, daaraan toevoegend dat hij zeker weet dat zo’n geldschieter hem een racezitje had opgeleverd. Maar dat gebrek aan een sponsor geldt ook voor Herbert, moet Verstappen toegeven. En hoewel hij zich niet de mindere van Herbert voelt, heeft hij de beslissing van Briatore gewoon te respecteren. Geduld tonen en aan het werk gaan is het devies.
Briatore zelf is duidelijk over zijn beweegredenen: hij wil de constructeurstitel winnen in 1995 en ziet Herbert als de meer ervaren en dus meer betrouwbare kracht. Maar hij blijft geloven in het potentieel van Verstappen, zo verzekert hij het ANP: “Hij is de man voor de jaren ’96 en ’97, afhankelijk van zijn ontwikkeling.” Opmerkelijk is dat niet: al een jaar eerder heeft hij soortgelijke uitspraken gedaan. “Ik vind Jos de meest getalenteerde coureur van de afgelopen vijf jaar, afgezien van Schumacher,” zegt Briatore begin 1994 voor de cameras van RTL terwijl hij Verstappen als testrijder presenteert. De Italiaan weet immers dat Schumachers contract eind 1995 afloopt — Verstappen is zijn verzekeringspolis.
Nog saillanter is dat Briatore tijdens de bijeenkomst in Treviso tegenover Het Parool doodleuk toegeeft dat er inderdaad een regel in Verstappens contract staat die hem minimaal zes Grands Prix in 1995 garandeert. De crux is echter dat Briatore die overeenkomst op een andere manier interpreteert dan Verstappen en Rothengatter. De twee Nederlanders gaan er van uit dat die zes Grands Prix achter het stuur van een Benetton-Renault plaats moeten vinden. Voor Briatore is dat geen uitgemaakte zaak: zes races voor Verstappen is prima, maar dat kan ook in een ándere Formule 1-auto. Het is dit cruciale verschil van inzicht dat er voor zorgt dat Jos Verstappens carrière in de weken na Treviso een opmerkelijke wending neemt.
In deel 2: de geboorte van Simtek en hoe Nick Wirth de jongste Formule 1-teambaas ooit werd.
Verantwoording: Dit artikel is grotendeels gebaseerd op uitgebreid bronnenonderzoek in krantenarchieven, historisch videomateriaal, jaarboeken, tijdschriftartikelen enzovoort. Foto’s zijn, met uitzondering van screenshots, vriendelijk geleend van de rechtenhouders (vermeld waar mogelijk) en slechts gebruikt ter illustratie en verbetering van de leeservaring.
Alle tekst: © Jeroen Demmendaal
