Jos Verstappen en Simtek, deel 3: De paarse go-kart
In deel 1 kon je lezen hoe Jos Verstappen, ondanks een in zijn ogen waterdicht contract voor 1995, naast een stoel bij Benetton greep en hoe teambaas Flavio Briatore aangaf andere plannen voor de Nederlander te hebben. In deel 2 maakten we kennis met Nick Wirth, die op 28-jarige leeftijd de jongste teambaas in de geschiedenis van de Formule 1 werd. Vandaag komen de twee verhaallijnen samen in deel 3: hoe een verstandshuwelijk een schot in de roos blijkt.
Het jaar 1994 is voor Simtek Grand Prix en Nick Wirth een ronduit bizar debuutseizoen geweest. Hij is pas 28 jaar oud, maar Wirth heeft in één seizoen Formule 1 waarschijnlijk meer levenservaring opgedaan dan in de 27 jaren ervoor. Als er iémand reikhalzend uitkijkt naar het seizoen 1995, dan is het wel Nick Wirth. Maar het nieuwe jaar begint vooral met tegenslag, ondanks dat Simtek aanvankelijk goed nieuws krijgt van het motorenfront.
Met de komst van een nieuw motorreglement voor 1995 wordt de aloude Ford HB 3,5 liter V8 immers vervangen door een 3-liter model, gebaseerd op de EC-motor waarmee Michael Schumacher een jaar eerder het WK heeft gewonnen. De nieuwe motor gaat door het leven als de Ford ED V8 en het Zwitserse Sauber neemt de rol van fabrieksteam over, terwijl Minardi, Simtek, Pacific en Forti de klantenversie van Cosworth aangeleverd krijgen. Hoewel de drie-liter blokken minder vermogen leveren dan hun voorgangers, zijn de onderlinge verschillen ook een stuk kleiner geworden. Waar Simtek in 1994 zeker zo’n 50 pk achterstand had op fabrieksteam Benetton, moet Sauber het in 1995 met slechts 25–30 pk extra vermogen doen.
De rest van het plaatje ziet er een stuk minder rooskleurig uit. MTV blijft weliswaar aan als titelsponsor, maar niet voordat het een aantal keer serieus heeft overwogen om zich terug te trekken. Bovendien heeft de muziekzender besloten om de eigen financiële bijdrage volledig te schrappen. Wat overblijft is de merkwaardige constructie die een jaar eerder door aandeelhouder en zakenvrouw Barbara Behlau is uitgedokterd, waarbij MTV air time voor andere Simtek-sponsors beschikbaar maakt. Minstens zo serieus is het verlies van David Brabham. De Australiër is zinnens om in 1995 bij het team te blijven, maar krijgt eind 1994 een financieel uiterst lucratief aanbod om voor BMW in het British Touring Car Championship uit te komen. Het aanbod is te goed om af te wijzen en dus zit Simtek eind januari zonder kopman, terwijl het verder alleen de onervaren Japanner Hideki Noda onder parttime contract heeft staan.
Nieuwe kopman
Kortom, Wirth kan zijn geluk niet op als begin februari de telefoon gaat en Flavio Briatore zich meldt aan de andere kant van de lijn. De twee mannen hebben elkaar nodig: Briatore heeft in feite drie coureurs voor twee stoelen vastgelegd en dient Jos Verstappen te voorzien van een racecontract voor ten minste zes races, terwijl Wirth naarstig op zoek is naar een nieuwe coureur die de term kopman waard is. Een voordeel voor Briatore is ook dat Simtek niet noodzakelijk op zoek is naar financiële steun. Bij Tyrrell, Arrows, Pacific en Forti zijn er begin februari ook nog steeds stoeltjes vrij, maar die teams kijken naar rijders die het sponsorbudget kunnen spekken.
Wirth daarentegen vraagt slechts één ding in ruil voor Verstappen: gratis technische steun vanuit Benetton. Hij heeft eerder die winter al een overeenkomst getekend voor het gebruik van Benetton’s semiautomatische versnellingsbak en de gerelateerde elektronica, als vervanging van de handgeschakelde bak die in 1994 nog in de S941 zat. Vergeleken met het ophoesten van een fors bedrag dollars is dit een aantrekkelijke optie voor Briatore, die dan ook instemt met Wirth’s verzoek. De heren zijn er snel uit: Benetton-protégé Jos Verstappen rijdt in 1995 op huurbasis voor Simtek.
Op dinsdag 14 februari wordt de overeenkomst wereldkundig gemaakt, althans in de Nederlandse pers: een officieel persbericht van Simtek laat nog een week op zich wachten. Nederlandse journalisten spreken over een konijn uit de hoge hoed van Briatore, vragen zich af wat Verstappen in he-mels-naam bij dat kleine Simtek te zoeken heeft. Maar wat de publieke historie op dat moment niet vermeldt, is dat Simtek voor Verstappen en Rothengatter een minder grote verrassing is, en dat Briatore al langer met het idee van Simtek in zijn hoofd rondloopt.
Want ondanks de publieke bezweringen van Rothengatter en Verstappen begin 1995 dat er een contract met Benetton ligt, weten de twee Nederlanders al enige tijd dat Briatore niet van plan is om Verstappen naast Schumacher te zetten. Immers, al in december 1994 heeft de Italiaan Simtek ter sprake gebracht als mogelijke bestemming voor Verstappen. De Limburger gaat op dat moment niet op de aanbieding in en blijft hopen op een kans naast Schumacher, maar weet vanaf dat moment ook hoe de zaken er voor staan, contract of geen contract.
Verstappen en Rothengatter kiezen zodoende eieren voor hun geld als Briatore een tweede keer met Simtek op de proppen komt. Een bezoek aan de Simtek-fabriek en een gesprek met Nick Wirth helpen zeker bij die beslissing, terwijl Verstappen ook garanties krijgt van Briatore wat betreft zijn rol bij Benetton. Hij blijft eerste reserve in het geval dat Schumacher of Herbert onverhoopt niet kan rijden en zal gedurende 1995 volop testkilometers maken in de B195. Bovendien, zo bezweert Briatore, blijft Verstappen de man van de toekomst voor Benetton: presteert hij naar behoren, dan staat hij op pole position voor een Benetton-stoel in 1996.
Meesterzet
Voor Rothengatter moet de deal met Simtek herinneringen oproepen aan zijn eigen Formule 1-carrière, die hem tussen 1984 en 1986 langs kansloze achterhoedeteams als Osella en Zakspeed voert. Maar er zijn belangrijke verschillen tussen die avonturen en de overeenkomst met Simtek, niet in de laatste plaats vanwege de huurconstructie met Benetton. Wirth realiseert zich terdege dat hij met Verstappen goud in handen heeft en belooft dat de auto precies zal worden aangepast en afgesteld zoals Verstappen haar wil hebben, een wereld van verschil met 1994. Rothengatter moet dan ook toegeven dat Briatore in feite een meesterzet gedaan heeft. “Dit is eens te meer het bewijs dat Flavio het in Jos ziet zitten,” concludeert hij in de GPD-kranten. “Hij regelt het toch maar allemaal. Ik vind het fantastisch om te zien hoe hij bezig is met het talent van Jos.”
Nog belangrijker is dat Verstappen gek genoeg meer zekerheid heeft dan zijn contract aanvankelijk suggereert. Zes races in een Benetton-Renault naast de regerend wereldkampioen hadden zeer wel de doodsteek kunnen betekenen voor zijn Formule 1-carrière. In de Simtek krijgt hij tien races extra, plus een cruciale factor voor een onervaren, onstuimig talent: geen verwachtingen. “Bij Benetton is het logisch als je goede resultaten behaalt,” vertelt Verstappen aan De Stem. “Het mooie van het Simtek-verhaal is dat als wij onverwacht leuk presteren, dat voor een groot deel op mijn conto wordt geschreven.” Bovendien, zo weet hij, liever in de luwte rijpen dan helemaal aan de kant staan: “Als je niet rijdt, kun je niets bewijzen.”
De nieuwe samenwerking met Benetton betekent wel dat Simteks voorbereiding op het nieuwe seizoen de nodige vertraging oploopt. Onderhuids moet het team nu de Benetton-technologie inpassen, in een relatief laat stadium. Dat zorgt ervoor dat het oorspronkelijke idee om al in februari te gaan testen met de gloednieuwe S951 in het water valt. Hoewel het team de beschikking krijgt over een betere en meer geavanceerde versnellingsbak, is de payoff dat er haast gemaakt moet worden om de auto’s op tijd klaar te krijgen voor de eerste race van het seizoen. Het gevolg is dat Simtek op 17 maart, in de lobby van het hoofdkantoor van MTV Europe in Londen, als allerlaatste team zijn nieuwe auto presenteert. Alsof het lot er mee speelt begint die presentatie een uur te laat omdat de truck met de nieuwe S951 vast staat in het Londense verkeer. Een shakedown op Silverstone, gepland voor een dag eerder, gaat helemaal niet door vanwege aanhoudende kinderziektes. Simtek zal, als enige team op de grid, zonder ook maar een meter getest te hebben, afreizen naar Brazilië.
Voor Nick Wirth kan dat de pret niet drukken. Hij omschrijft Verstappen tijdens de teampresentatie als “een geschenk uit de hemel” en geeft hoog op van de nieuwe S951. Motor en versnellingsbak liepen als een zonnetje op de proefbank, terwijl het chassis in de eigen windtunnel veelbelovende waarden heeft opgeleverd. Ook financieel is er het nodige goede nieuws te melden: Korean Air, dat eind 1994 al een aantal keer op de Simtek is verschenen, heeft zich nu als permanente geldschieter verbonden aan het team. Hetzelfde geldt voor Glashütter, een Duitse horlogemaker die in 1995 haar 150-jarig bestaan viert en dat opluistert met een Formule 1 sponsordeal.
Om meer geld aan boord te krijgen heeft Wirth voor de tweede auto naast Verstappen gekozen voor twee rijders: Domenico Schiattarella krijgt, net als Ratzenberger een jaar eerder, een contract voor de eerste vijf races met dank aan een aantal kleinere Italiaanse sponsors. Hideki Noda, al eerder vastgelegd, zal vanaf Canada het stuur overnemen en heeft steun van het Japanse kledingmerk Men’s Tenoras en een aantal andere geldschieters. De borgsom die Noda betaalt voor deze constructie zorgt ervoor dat Men’s Tenoras al vanaf de eerste race op de nu nog paarsere Simtek verschijnt.
Verstappen tempert zelf de verwachtingen voorafgaand aan de race in Brazilië. Aan het herhalen van Wirth’s voorspelling dat Simtek in 1995 bij de tien beste teams mee kan draaien waagt hij zich niet. Hij wijst vooral op het feit dat hij al bijna zes maanden niet meer achter het stuur van een Formule 1-auto heeft gezeten en dat hij nog niet heeft kunnen wennen aan zijn nieuwe bolide — de wagens gaan direct na het evenement in London op het vliegtuig naar Sao Paulo. “Ik zie de eerste twee Grand Prix’ als een test,” klinkt het nuchter uit de mond van Verstappen.
Een week later begint op het circuit van Interlagos dan eindelijk het nieuwe Formule 1 seizoen. Volgens de officiële entry list van de FIA zullen er 28 auto’s in Brazilië deelnemen, maar al snel blijkt dat Larrousse de trip over de Atlantische Oceaan niet heeft gemaakt, verstrikt als het Franse team is in een overlevingsstrijd die het uiteindelijk zal verliezen. Voor Simtek is dit uitermate goed nieuws: mocht het vrezen voor een herhaling van de kwalificatiestrijd met Pacific in 1994, dan is die nu definitief verleden tijd. Met het verdwijnen van Larousse zijn alle teams nu verzekerd van deelname aan iedere Grand Prix. Meer goed nieuws: Simtek heeft met energiedrankmerk XTC een nieuwe en opvallende sponsor gestrikt, al is de naam van het bedrijf uiteraard voer voor de nodige grappen (terwijl XTC later een veel duisterder rol zal spelen in de geschiedenis van Simtek).
Hét gesprek in de paddock is het nieuwe baanoppervlak. De circuitdirectie heeft een jaar eerder de op zichzelf sympathieke beslissing genomen om de hele baan opnieuw te asfalteren, in een poging de befaamde hobbels uit het circuit te halen. Echter, in plaats van eerst het nodige voorwerk te verrichten en de ondergrond glad te strijken, heeft men de nieuwe asfaltlaag doodleuk over de bestaande aangelegd. Het resultaat is dat Interlagos een glimmend nieuwe baanoppervlak heeft, maar dat de hobbels nóg erger geworden zijn. De reacties laten zich raden: Karl Wendlinger noemt het nieuwe asfalt “a disaster”, Damon Hill bekent nog nooit op een hobbeliger baan te hebben gereden en Heinz-Harald Frentzen grapt over de vullingen in zijn kiezen.
Brandblussers
Bij Simtek zijn er andere zorgen. Jos Verstappen zou vooral graag wíllen dat hij een mening had over het baanoppervlak, maar hij en teamgenoot Schiattarella komen op vrijdagochtend helemaal niet in actie. De reden werkt op de lachspieren: Simtek beschikt nog niet over de brandblussers die verplicht in iedere auto horen te zitten. Waar de meeste teams de brandblussers gewoon met de auto’s meesturen, heeft Simtek ze op een aparte vlucht richting Brazilië gestuurd. Dat vrachtvliegtuig is echter vertraagd en dus zijn de auto’s er wel, maar de blussers nog niet. Verstappen kan er overigens niet om lachen: “Dit is het domste dat ik in de autosport heb meegemaakt,” verzucht hij tegenover het ANP. “We zullen maar zeggen dat het bij het leerproces hoort.” Uiteindelijk komt het vliegtuig later die ochtend alsnog aan op het vliegveld van Sao Paulo, zodat hij op vrijdagmiddag tijdens de eerste kwalificatiesessie alsnog de baan op kan — Schiattarella mist de hele vrijdag door ‘brandblussergate’.
Eenmaal op de baan duikt het volgende probleem op: de Benetton-versnellingsbak is bepaald niet zonder kinderziektes, ondanks voorbereidend werk door de ingenieurs van Benetton en hun op een baksteen lijkende laptops. De software is duidelijk met het verkeerde been uit bed gestapt en heeft de vervelende neiging om de bak vast te zetten in de eerste versnelling. Op andere moment schakelt de bak plots door naar de vierde versnelling. Een goede tijd neerzetten is op die manier uiteraard onmogelijk en Verstappen rijdt slechts vier rondjes. Hij eindigt de dag met een tijd van 2:01.610 als 24e en laatste (Pedro Diniz in de Forti-Ford rijdt, net als Schiattarella, helemaal niet). Toch is hij tevreden met de auto: “De zit in de cockpit is goed, de motor en de remmen voelden goed aan.”
De problemen met de versnellingsbak zouden normaliter opgelost kunnen worden met de hulp van een Benetton-techneut, maar bij het ‘moederschip’ heeft men de handen vol aan de problemen met de eigen auto. Michael Schumacher is eerder die dag hard de banden in gegaan door een probleem met de stuurinrichting, en Benetton heeft zelfs besloten om ook Johnny Herbert aan de kant te houden totdat duidelijk is geworden wat er precies schort aan de B195. Kortom, de problemen bij Simtek zijn op dit moment geen prioriteit voor Benetton. De Simtek-ingenieurs zullen, ondanks dat ze nog geen enkele ervaring hebben met de Benetton-bak, zelf een oplossing moeten vinden voor het probleem. Verstappen zegt zelfs al tegenover de pers dat hij niet van start gaat op zondag als dit zo doorgaat: “Dan ben je een gevaar op de weg.”
Technische verkoudheid
Zo ver komt het gelukkig niet, maar dat betekent niet dat de problemen voorbij zijn. Dat het op zaterdagochtend regent is een uitdaging op zich, maar de Simtek blijft kampen met een technische verkoudheid. Naast de versnellingsbak spelen nu ook de koppeling en de remmen op en Verstappen komt in 18 trainingsrondjes niet verder dan een 1:39.4, bijna zestien seconden achter de snelste tijd van Michael Schumacher. Schiattarella gaat iets harder, maar is ook ruim dertien seconden langzamer dan de Duitser. ’s Middags krijgt Verstappen de schrik van zijn leven als de ophanging aan de achterkant van de auto opeens afbreekt, precies bij het ophangpunt aan de versnellingsbak. Hij kan de Simtek nog wel veilig parkeren, maar ook de tweede kwalificatiesessie komt zo voortijdig tot een einde.
Wie na de zaterdag de balans opmaakt, moet concluderen dat Simtek in een diep gat zit. “Dit houden we toch niet het hele jaar, hè?” grapt Olav Mol na afloop van de tweede kwalificatie in gesprek met Verstappen. De Limburger is, ondanks de kapotte achterwielophanging, tot een 24e kwalificatietijd van 1:26.323 gekomen. Schiattarella komt helemaal nauwelijks aan de bak en rijdt slechts twee rondjes. Hij start als 26e en laatste, met een 1:28.106 als beste tijd. Dat alleen debutant Pedro Diniz in de kanariegele Forti-Ford verslagen is, is ronduit tegenvallend. Simtek zal met jaloezie naar haar voornaamste concurrent uit 1994 kijken, die wel stappen voorwaarts hebben gemaakt: Bertrand Gachot heeft zich in de Pacific als 18e gekwalificeerd, terwijl zijn teammaat en voormalig Simtek-piloot Andrea Montermini het met een 22e startplaats ook heel aardig doet.
Even wordt overwogen om helemaal niet te rijden op zondag, omdat de problemen met de ophanging lijken te wijzen op een constructiefout. Maar vooral Verstappen hamert erop dat elke vorm van kilometers maken op dit moment broodnodig is om de auto verder te ontwikkelen. Uiteindelijk besluit Simtek om dan maar de warm-up sessie op zondagochtend over te slaan, terwijl bij een lokale metaalfabriek een express order voor een nieuwe, verstevigde ophanging wordt geplaatst. De race op zondagmiddag wordt vooral benaderd als een veredelde testsessie waarbij data verzamelen het voornaamste doel is. Kortom, als de race op zondag van start gaat, zijn de verwachtingen niet hoog. Dat de twee paarse wagens gedurende de volledige raceafstand van 71 ronden heel blijven lijkt uitgesloten.
Megastart
Maar Verstappen bewijst al snel dat de Simtek S951 in de basis een reuzenstap voorwaarts is ten opzichte van 1994. Hij maakt een van zijn karakteristieke megastarts vanaf de 24e startplaats en komt na de eerste ronde als zeventiende door. Schiattarella en Diniz rijden nog steeds achter hem, maar hij is ook Taki Inoue in de Footwork, Minardi-coureur Luca Badoer, de Pacifics van Montermini en Gachot, en Roberto Moreno in de Forti gepasseerd, terwijl het vroege uitvallen van Martini en Panis uiteraard ook helpt. Voor hem rijdt nu Wendlinger in de tweede Sauber. De Oostenrijker is met zijn Ford-fabrieksmotor uiteraard sneller, maar dat hij überhaupt een Simtek in zijn achterspiegels ziet, laat zien dat Verstappen prima aan de race begonnen is.
Wat ook tot de verbeelding spreekt is het gigantische verschil in rondetijden tussen Verstappen en Schiattarella. De Italiaan heeft een matige start gemaakt en is aanvankelijk achter Diniz beland, op de laatste en 26e plaats. Na een aantal ronden passeert Schiattarella de Forti alsnog, maar in de openingsfase rijdt Verstappen tussen de drie en vier seconden sneller per ronde, waardoor het gat tussen de twee Simteks na slechts zes ronden al meer dan 20 seconden bedraagt. Ook zijn directe achtervolgers kunnen de Nederlander niet bijhouden: Taki Inoue, in de Footwork-Hart, verliest ruim een seconde per ronde op de Simtek en ook de rondetijden van Badoer in de Minardi zijn fors langzamer.
Kortom, in een auto die een jaar eerder nog kansloos achteraan reed, is Verstappen nu een luis in de pels voor Sauber, Footwork Arrows en Minardi. Opeens lijkt de voorspelling van Nick Wirth over een plaats bij de tien beste teams niet zo gek meer. Betrouwbaar is de S951 echter nog lang niet. Al na twaalf ronden moet Schiattarella zijn Simtek parkeren vanwege een probleem met de stuurinrichting, terwijl Verstappen even later last krijgt van een chagrijnige koppeling. Hij is door het uitvallen van Frentzen, Irvine en Katayama inmiddels opgeklommen tot de veertiende plaats, maar in ronde zestien eindigt ook voor Jos Verstappen de Braziliaanse Grand Prix. Simtek kan de spullen in gaan pakken voor de trip naar Argentinië, maar de eerste tekenen zijn goed.
Dat optimisme hoort de buitenwacht ook terug in de commentaren van Verstappen na afloop. Hij is het hele weekend kalm gebleven en verklaart tegenover de verzamelde Nederlandse pers dat Simtek ondanks alle tegenslag gewoon vooruitgang geboekt heeft. “Ik kan niet ontevreden zijn,” zo vat hij het weekend samen. Zijn goede start en racetempo hebben hem hoop gegeven voor de komende races. “Ik ben er van overtuigd dat er meer uit deze auto te halen is. We moeten nog veel werk verzetten, maar een plaats in de top-tien is in de toekomst zeker mogelijk.”
In deel 4: Een magisch weekend in Buenos Aires en een misschien wel nóg sterker optreden in Imola.
Verantwoording: Dit artikel is grotendeels gebaseerd op uitgebreid bronnenonderzoek in krantenarchieven, historisch videomateriaal, jaarboeken, tijdschriftartikelen enzovoort. Foto’s zijn, met uitzondering van screenshots, vriendelijk geleend van de rechtenhouders (vermeld waar mogelijk) en slechts gebruikt ter illustratie en verbetering van de leeservaring.
Alle tekst: © Jeroen Demmendaal
